เข้าใจเรื่องโบนัสแบบคนทำงาน : สรุปง่าย ไม่ซับซ้อน

เข้าใจเรื่องโบนัสแบบคนทำงาน : สรุปง่าย ไม่ซับซ้อน

เมื่อปลายปีใกล้มาถึง คำถามยอดฮิตของพนักงานหลายคนก็คือ “ปีนี้จะได้โบนัสไหม?” หรือ“ได้กี่เดือน?” เป็นต้น ในความจริงแล้ว หลายคนยังเข้าใจผิดเกี่ยวกับความหมายของโบนัส รวมถึงหลักการจ่ายที่แตกต่างกันในแต่ละองค์กร บทความนี้จะช่วยสรุปเรื่องโบนัสแบบเข้าใจง่าย เพื่อให้คนทำงานเห็นภาพได้มากขึ้น
โบนัสเป็นหนึ่งในหัวข้อที่พนักงานทุกยุคทุกสมัยให้ความสนใจ แต่ในยุคที่การทำงานเปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว เทรนด์ Hybrid Work, Gig Economy, การประเมินผลแบบ Data-driven ทำให้หลายองค์กรต้องมองโบนัสไม่ใช่แค่ “เงินพิเศษปลายปี” อีกต่อไป แต่คือเครื่องมือด้านการบริหารคนที่ต้องยืดหยุ่นและตอบโจทย์ความคาดหวังของคนทำงานรุ่นใหม่มากขึ้น
บทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจ โบนัสคืออะไร, กฎหมายเกี่ยวกับโบนัสเป็นอย่างไร, ทำไมบางบริษัทจ่ายเยอะ บางบริษัทไม่จ่ายเลย, และ โบนัสในยุคใหม่กำลังเปลี่ยนไปอย่างไร ในแบบสรุปง่าย ๆ ไม่ซับซ้อน

โบนัส (Bonus) คือ อะไร?
โบนัส (Bonus) คือ เงินตอบแทนพิเศษที่บริษัท/นายจ้างมอบให้พนักงาน นอกเหนือจากเงินเดือนปกติ โดยอาจมีจุดประสงค์เพื่อขอบคุณการทำงานตลอดปี เป็นรางวัลตอบแทนผลการปฏิบัติงานที่ดี สร้างแรงจูงใจให้พนักงานอยู่กับองค์กร แบ่งปันผลกำไรเมื่อบริษัททำผลงานได้ดี หรือ กระตุ้นให้เกิดผลงานที่ดียิ่งขึ้นในปีถัดไป สำคัญที่สุดคือ โบนัสไม่ใช่สิ่งที่กฎหมายไทยบังคับ บริษัทจะให้หรือไม่ให้ ขึ้นอยู่กับ “นโยบายของบริษัท” และ “ผลประกอบการ” เป็นหลัก
ข้อมูลอ้างอิง https://www.labour.go.th/index.php/component/seoglossary/1-dictionary/bonus

ทุกบริษัทต้องจ่ายโบนัสหรือไม่?
คำตอบคือ ไม่จำเป็น และ กฎหมายแรงงานไม่ได้บังคับว่าทุกบริษัทต้องจ่ายโบนัส นี่คือจุดที่หลายคนยังเข้าใจผิด ในกฎหมายแรงงานไทย ไม่มีข้อบังคับว่าทุกบริษัทต้องจ่ายโบนัส แต่หากบริษัทที่เคยจ่ายต่อเนื่องหรือมีการระบุไว้ในสัญญาจ้าง/ระเบียบบริษัทจะถือว่าเป็น “สภาพการจ้าง” ที่ควรจ่ายตามเดิม เว้นแต่จะมีเหตุผลทางธุรกิจชัดเจนที่ทำให้ต้องปรับเปลี่ยน ดังนั้น ถ้าบริษัทไม่เคยจ่ายโบนัสเลยก็ถือว่าไม่ผิดกฎหมาย แต่ถ้าบริษัทเคยจ่ายทุกปีมา 10 ปี แล้วอยู่ ๆ หยุดโดยไม่ได้ชี้แจงเหตุผลก็อาจเกิดข้อโต้แย้งจากพนักงานได้

อย่างไรก็ตาม บริษัทจำนวนมากเลือกที่จะจ่ายโบนัสตามความสามารถของพนักงาน เพื่อสร้างแรงจูงใจและรักษาพนักงานเก่ง ๆ เอาไว้ เพราะโบนัสถือเป็นส่วนหนึ่งของ “สวัสดิการทางใจ” ที่ช่วยให้พนักงานรู้สึกมีคุณค่าและอยากทำงานต่อไปในองค์กร

กฎหมายแรงงานพูดถึงโบนัสอย่างไร?
ตามกฎหมายแรงงานไทย โบนัสไม่ใช่ค่าจ้างตามกฎหมาย ไม่ใช่สิ่งที่ต้องจ่ายเสมอ การจ่ายโบนัสขึ้นอยู่กับความสมัครใจของนายจ้าง ยกเว้นกรณีที่องค์กร มีระบุในสัญญาจ้าง มีประกาศชัดเจนว่า “จ่ายโบนัสทุกปี” หรือมีกฎระเบียบที่ระบุเป็นข้อบังคับ หากระบุไว้ชัดเจนแล้ว “การไม่จ่าย” อาจเข้าข่ายผิดสัญญาได้ แต่ถ้าไม่ได้ระบุไว้ ถือว่าบริษัทมีสิทธิ์ในการจ่ายหรือไม่จ่ายตามดุลพินิจ

ทำไมบางบริษัทจ่ายโบนัสเยอะ แต่บางที่ไม่จ่ายเลย?

คนทำงานยุคใหม่ตั้งคำถามนี้บ่อยมาก จริง ๆ แล้วคำตอบง่ายกว่าที่คิด เพราะโบนัสเกี่ยวข้องกับ 3 ปัจจัยหลักต่อไปนี้
1) ผลประกอบการ บริษัทที่ทำกำไรดี มีรายได้เติบโตต่อเนื่อง ย่อมมีโอกาสจ่ายโบนัสสูง เช่น กลุ่มธุรกิจยานยนต์ ธุรกิจการเงิน ธุรกิจเทคโนโลยี โรงงานที่คำสั่งซื้อเพิ่ม หรือบริษัทญี่ปุ่นที่มีกำไรสม่ำเสมอ เป็นต้น แต่ในทางกลับกัน หากปีใดตลาดซบเซา ลูกค้าน้อยลง ขายไม่ได้ หรือมีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นมาก ๆ ก็อาจไม่มีโบนัสเลย
2) โครงสร้างธุรกิจและรูปแบบรายได้ บางบริษัทรายได้ผันผวน เช่น ท่องเที่ยว โรงแรม หรือสตาร์ทอัพ เงินสดสำรองอาจไม่มาก จึงให้โบนัสน้อยกว่าบริษัทที่มีรายได้มั่นคงเรื่อย ๆ เช่น บริษัทผลิตชิ้นส่วน, โลจิสติกส์, หรือค้าปลีกใหญ่ ๆ
3) นโยบายและวัฒนธรรมองค์กร บริษัทบางแห่งเน้น Performance-based จ่ายโบนัสตามคะแนนประเมินผลงาน บางแห่งเน้น Profit-sharing ทุกคนได้เท่ากัน หรือ บางแห่งเน้นรักษาพนักงานเก่ง ๆ จึงให้โบนัสมากเป็นพิเศษกับกลุ่ม Talent ดังนั้น “โบนัสเยอะหรือน้อย” ไม่ได้สะท้อนเพียงความขยันของพนักงาน แต่สะท้อน “สภาพธุรกิจ” และ “กลยุทธ์องค์กร” มากกว่า

ประเทศไทย ประเภทของโบนัสแบ่งได้หลายประเภท แต่ที่เราคุ้นเคยจะมี 2 รูปแบบหลัก ๆ คือ
1) โบนัสประจำปี (Annual Bonus) เป็นโบนัสที่พนักงานมักรอคอยในช่วงปลายปีหรือไตรมาสแรกของปีถัดไป มักคิดตามผลกำไรบริษัทและผลการทำงานของแต่ละบุคคล เช่น 1 เดือน 2 เดือน หรือมากกว่านั้น
2) โบนัสผลงาน (Performance Bonus) เป็นโบนัสที่จ่ายเพื่อตอบแทนพนักงานที่ทำผลงานโดดเด่น หรือทำเป้าหมายได้ตามที่กำหนด มักไม่ได้จ่ายพร้อมกันทั้งบริษัท แต่ขึ้นอยู่กับผลลัพธ์เฉพาะบุคคลหรือทีม

 

โบนัสไม่ใช่เพียง “ของขวัญปลายปี” แต่เป็นสัญญาณที่สะท้อนสุขภาพของบริษัท และความผูกพันระหว่างนายจ้างกับพนักงาน แม้โบนัสจะเป็นสิ่งที่ใครก็อยากได้ แต่สิ่งที่สำคัญไม่แพ้กันคือการทำงานอย่างมีคุณภาพ มีความรับผิดชอบ และทำให้บริษัทเห็นคุณค่าที่เราสร้างให้ตลอดทั้งปี หากองค์กรมีระบบประเมินผลงานที่ชัดเจนและยุติธรรม จะช่วยให้พนักงานมีแรงจูงใจ และช่วยให้ระบบโบนัสเป็นประโยชน์ทั้งสองฝ่ายได้มากที่สุด

ในหลายบริษัทญี่ปุ่น โบนัสถูกมองเป็นส่วนสำคัญของแพ็กเกจค่าตอบแทนควบคู่กับสวัสดิการระยะยาว เช่น ประกันสุขภาพ การพัฒนาทักษะ และเส้นทางเติบโตตามอายุงาน ทำให้พนักงานรู้สึกมั่นคงและผูกพันกับองค์กรมากขึ้น การทำงานในบริษัทญี่ปุ่นจึงไม่ใช่แค่ลุ้นโบนัสปลายปี แต่คือการได้รับ “การดูแลต่อเนื่อง” ตลอดทั้งปี ซึ่งช่วยสร้างแรงจูงใจและความมั่นคงในอาชีพอย่างยั่งยืน

ข้อมูลอ้างอิง : JobsDB , https://www.labour.go.th

บริษัทจัดหางานเพอร์ซันแนล ฯ ได้จัดทำแบบสำรวจเงินเดือนและสวัสดิการปี 2568 จากบริษัทญี่ปุ่นในประเทศไทยกว่า 926 แห่ง ครอบคลุมหลายอุตสาหกรรม อาทิ การผลิต ยานยนต์ อิเล็กทรอนิกส์ โลจิสติกส์ ไอที เซอร์วิส และธุรกิจการค้าระหว่างประเทศ เพื่อสะท้อนภาพรวมตลาดแรงงานและแนวโน้มการจ่ายค่าตอบแทนของปี 2025–2026

หากท่านต้องการข้อมูล Insight  และรายงานผลสำรวจเงินเดือนและสวัสดิการประจำปี 2568 สามารถ ติดต่อเพอร์ซันแนลฯ  หรือ ดาวน์โหลดรายงาน

 

 

บริษัทจัดหางาน เพอร์ซันแนล คอนซัลแตนท์ฯ เราเป็นบริษัทจัดหางานญี่ปุ่นในกรุงเทพ  ให้บริการจัดหางานและสรรหาบุคลากรที่มีความสามารถทั้งชาวไทยและญี่ปุ่นมาเป็นเวลากว่า 30 ปี ท่านที่สนใจหางาน อยากทำงานบริษัทญี่ปุ่น ไทยและต่างชาติ  ลงทะเบียนสมัครงานกับเพอร์ซันแนลฯ   ฟรี!! ไม่มีค่าใช้จ่าย
ต้องการฝากประวัติ Click
สอบถามโทร 02-2608454 หรือส่งเรซูเม่ (ภาษาอังกฤษ) jobs@personnelconsultant.co.th

Contact & Follow Us